Hoe narcisten je leren jezelf te kleineren en te censureren

Als je een narcist tegenkomt, krijg je een raar gevoel. Een soort ongemak en spanning. Je merkt dat je je verdedigend opstelt. Je voelt dat je klaar moet zijn. Je moet presteren. Je moet jezelf bewijzen. Je moet de strijd aangaan – of je wordt onderworpen en verslonden.

Je kunt je niet ontspannen in het bijzijn van een narcist. Hun verlangen om de overhand te krijgen en hun honger naar narcistische bevoorrading zullen nooit verdwijnen. Vanaf het moment dat ze je zien tot het moment dat je weggaat, zijn ze gefocust en hongerig.

Mensen die niet bekend zijn met de kunst van het narcisme zijn het makkelijkste prooi. Ze blijven beleefd en vriendelijk, omdat ze denken dat als iemand tegen je praat, je moet luisteren. Ze houden zich ook aan de gouden regel: behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden. Dus als ze een narcist tegenkomen, gaan ze ervan uit dat ze met iemand praten die geïnteresseerd is in een eerlijke en wederzijds voordelige uitwisseling. Het duurt niet lang voordat de narcist ze onderdanig heeft gemaakt als brave hondjes en ze leegzuigt.

Degenen die wel ingewijd zijn, weten wel beter. Ze onttrekken hun energie aan de interactie en stoppen zo onmiddellijk de narcistische bevoorrading. Als ze echter weigeren om toe te geven, moeten ze zich voorbereiden op een verbale strijd. Ze moeten zich in het gesprek mengen, worstelen met de ideeën en oordelen van de narcist en uiteindelijk de uitwisseling ‘winnen’. Als je genoeg emotionele veerkracht en humor aan de dag legt, zal de narcist zich ‘verslagen’ voelen. Hoera voor jou.

Maar hoe zit het met degenen die al jarenlang een narcist kennen? Die voortdurend worden blootgesteld aan een spervuur van aanvallen? Wat is hun lot?

Het glazen plafond van waarde

Om hun gevoel van superioriteit ten opzichte van anderen te behouden, gebruiken narcisten verschillende tactieken. Ze rollen met hun ogen of kijken neerbuigend. Ze lachen om je vermeende zwakheden. Ze stellen retorische vragen die je in een negatief daglicht stellen, zoals ‘Waarom heb je je haar zo gedaan?’. Als je een bijdrage wilt leveren aan plannen, ontneemt de narcist je de uiteindelijke beslissing. Ze vergelijken je onophoudelijk in je nadeel met anderen om je klein te maken. Ze kunnen ook over je praten in de derde persoon terwijl je erbij bent, waardoor je het ‘object van zorg’ wordt.

Dergelijke tactieken tasten je zelfbeeld en zelfrespect aan. Uiteindelijk internaliseer je de daaruit voortvloeiende schaamte en ontwikkel je een identiteit van minderwaardigheid, waardoor je in elke interactie met de narcist onmiddellijk in het nadeel bent.

Een narcist blaast zichzelf op door verhalen te vertellen waarin hij zichzelf als held neerzet en een beeld schetst van een leven dat veel beter is dan het jouwe. Hij dringt zijn superieure standpunten op en staat erop dat zijn oplossingen voor problemen de beste zijn. De narcist zorgt ervoor dat je het met alles eens bent wat hij zegt en meewerkt aan alles wat hij voorstelt. Keer op keer kom je in een ondergeschikte positie terecht, terwijl de schaamte blijft groeien.

Als je besluit om het oneens te zijn, grenzen te stellen of je invloed te laten gelden, krijg je te maken met weerstand, toenemende agressie, vernedering of de stille behandeling. Het wordt uiteindelijk vermoeiend om voor elke centimeter in je relatie te moeten vechten. De voortdurende strijd voelt niet langer de moeite waard. Je valt in het gareel.

Omdat je zelfbeeld volledig is aangetast, begint je gedrag te veranderen. Naarmate de schaamte toeneemt en de onverbiddelijke starheid van de narcist je leven beheerst, voel je de behoefte om de ondraaglijke spanning te verminderen door de komische noot te spelen.

Door je minderwaardigheid bij elke interactie te anticiperen en te versterken, merk je dat de relatie soepeler verloopt. Je merkt ook dat de narcist steeds blijer en meer van je gaat houden als je jezelf naar beneden haalt.

Dus begin je gênante informatie over jezelf te delen. Je stuntelt in het bijzijn van de narcist en vraagt hardop of wat je wilt zeggen wel ‘correct’ is.

De narcist geniet van je zelfspot en lacht je uit als je vertelt hoe dom je was om het zout te vergeten tijdens het boodschappen doen.

Terwijl jullie samen koken en de narcist aandachtig al je bewegingen volgt, glijdt de wortel uit je hand terwijl je hem snijdt en valt op de grond. “God!” zegt de narcist, terwijl hij het mes van je afpakt. “Hier. Ik doe het wel.”

Als het tijd is om de kruiden toe te voegen, weet je even niet meer wat je moet doen en vraag je de narcist om advies. Die bevestigt dat graag met een zelfvoldane grijns.

Deze onbewuste pogingen tot zelfspot versterken de grootsheid van de narcist en houden jou op je plaats, en daarmee in de gunst van de narcist.

Zeggen of niet zeggen

Hoewel zelfspot de narcist tevreden houdt, merk je dat bepaalde onderwerpen en gedragingen het tegenovergestelde effect hebben. Je negatieve emoties lijken de narcist bijvoorbeeld te storen. Als ze je vragen wat er aan de hand is en je geeft toe dat je verdrietig of boos bent, bagatelliseren ze het misschien of worden ze boos en zeggen ze dat je je niet zo moet aanstellen. Als je een succes met de narcist deelt, reageren ze misschien nauwelijks, of schakelen ze over op een van hun eigen successen, waardoor ze de wind uit je zeilen halen. Deze talloze ‘micro-afleidingen’ zijn bedoeld om te voorkomen dat de narcist zijn eigen negatieve emoties voelt, terwijl ze ervoor zorgen dat jouw behoeften nooit in de weg staan van jouw vermogen om narcistische bevoorrading te bieden.

Daardoor vind je het nodig om je ‘negativiteit’ voor je te houden en tegelijkertijd op te passen dat je de narcist niet overschaduwt. Zelfcensuur van de verschillende aspecten van je authenticiteit wordt dan een tweede natuur, omdat de narcist ze in het beste geval afdoet als onbelangrijk, of in het slechtste geval gefrustreerd en boos wordt.

En zo kom je tot het kleineren of negeren van wie je werkelijk bent, omdat je hele wereld draait om het grandioze valse zelf van de narcist en zijn behoefte aan narcistische bevoorrading.

Zelfliefde en zelfonthulling als weg naar genezing

Door je bewust te worden van deze giftige dynamiek en de bron ervan, kun je het veld veranderen, waardoor je Ware Zelf kan ademen en bloeien.

Let eerst op de manieren waarop je jezelf kleineert en probeer ze op te merken voordat je ze uitvoert. Als je je er bewust van bent, zullen ze na verloop van tijd minder kracht hebben. Probeer de narcist niet te overtreffen of jezelf op te blazen. Observeer gewoon de drang om jezelf te kleineren en blijf zo gecentreerd en mindful mogelijk.

Ten tweede, stop met hopen dat de narcist ruimte zal maken voor je leed of je groei en succes zal aanmoedigen. Zoek elders bondgenoten die je authenticiteit zien, weerspiegelen en ondersteunen.

Wat betreft de neiging van de narcist om elke interactie te domineren en je leeg te zuigen, heb je twee opties: trek je terug en stop alle emotionele investering, of bereid je voor op de strijd.