De narcistische familie uitgelegd

De redenen voor disfunctioneren in het gezin variëren aanzienlijk. Vaak is de ouder alcoholist of drugsverslaafd. Deze disfuncties zijn gemakkelijk te herkennen. Een verborgen oorzaak van disfunctioneren in het gezin die moeilijker te zien is, is narcisme, dat de kern vormt van de narcistische familie.

In een gezond gezin zijn de ouders emotioneel zelfverzekerd en leiden ze een evenwichtig, dynamisch leven. Ze hebben een netwerk van steun om zich heen en hun keuze om kinderen te krijgen was een natuurlijke keuze. Daardoor zijn ze toegerust om hun kinderen te koesteren en de groei van hun kinderen te ondersteunen totdat de kinderen klaar zijn om te differentiëren en hun autonomie te verwerven. Gezonde ouders zijn empathisch genoeg zodat hun kinderen zich veilig voelen in hun gehechtheid en ze hebben genoeg gezonde schaamte zodat de kinderen opgroeien met een hoog gevoel van eigenwaarde. Gezonde ouders vertrouwen op eerlijke communicatie om orde in huis te scheppen, niet op een autoritaire regel.

In een narcistische familie daarentegen hebben de ouders al lang het contact met hun ware zelf verloren en leven ze door een narcistische valse zelf. Voor de narcistische ouder vertegenwoordigt het gezin twee dingen: een statussymbool en een entiteit die ze tot hun beschikking hebben. Wat een verzorgende en liefdevolle structuur zou moeten zijn, bedoeld om gezonde kinderen groot te brengen, wordt in plaats daarvan een bron van narcistische voorraad. In zo’n gezin wegen de behoeften van de narcist zwaarder dan die van alle anderen en moeten de partner en kinderen de narcistische ouder dienen. De onlesbare dorst naar controle en narcistische voorraad van de narcist ligt netjes onder het mom van een liefdevol gezin. Toch zal de narcist genieten van zijn machtspositie.

Om deze structuur te laten functioneren, moeten de volgende richtlijnen worden gevolgd:

1. De behoeften van de narcist komen op de eerste plaats.
2. De behoeften van de kinderen of partner mogen nooit de narcist beperken of het imago of de reputatie van het gezin bedreigen.

In plaats van te plannen hoe ze hun kinderen het beste kunnen opvoeden tot onafhankelijke volwassenen, zal de narcist zich afvragen welke rol iedereen kan spelen in het versterken van hun eigen grootse imago. Dit resulteert in het creëren van een hiërarchie en het verschuiven/onderdrukken van behoeften die ervoor zorgen dat het gezin een disfunctioneel evenwicht krijgt dat de narcist tevreden stelt. Alles wat dat evenwicht of de narcist bedreigt, moet zonder uitzondering worden verpletterd.

Het narcistische familiebeeld

De rol van elke persoon zal afhankelijk zijn van twee dingen: wat voor grandioos beeld de narcist in stand probeert te houden en wat het familielid kan bieden.

Dit ‘beeld’ of beter gezegd ‘doctrine’ van een narcistische familie is meestal vermomd onder het volgende:

Beeld van een gelukkig gezin

In wezen is het gelukkige gezin een beeld dat de narcist nodig heeft om zijn reputatie in het openbaar te versterken, wat betekent dat de kinderen zich altijd perfect moeten gedragen. Omdat de narcist niet in contact staat met zijn emoties, doet hij geen poging om aan de emotionele behoeften van de kinderen te voldoen, maar verwacht hij wel dat dit beeld in stand wordt gehouden. Wrok en ontevredenheid worden niet getolereerd.

Beeld van succes

De narcist hecht veel waarde aan succes, dus wordt van de kinderen verwacht dat ze slagen in alles wat ze doen. In een verborgen narcistische familie bestaat deze verwachting ook al doen de ouders geen enkele poging om hun kinderen iets te leren en de weg te wijzen. De kinderen moeten voldoen aan de verwachtingen van een ouder die alleen maar geobsedeerd is door hun eigen valse imago. In de openlijke narcistische familie wijst de narcistische ouder de weg en verwacht dat het kind zijn verwachtingen bijhoudt en overtreft. Alles minder dan 100% is een mislukking.

Of je acceptatie en goedkeuring krijgt, hangt strikt af van je vermogen om de narcistische ideologie van het gezin te dienen. Je wordt gemeten op het volgende:

Welke rol je kunt spelen

Als je een rol kunt spelen die de ideologie van de familie dient, dan word je gewaardeerd en ontvang je dus acceptatie en goedkeuring. Een familie kan bijvoorbeeld waarde hechten aan jongens die als eerste geboren worden, dus als je als jongen en als eerste geboren wordt, krijg je meteen punten. Een familie kan waarde hechten aan onderwijs als weg naar succes, dus hoge cijfers halen wordt een bron van acceptatie en goedkeuring. Gewoon het braafste kind zijn en geen ongemak veroorzaken voor de narcist kan ook punten opleveren, als het kind stil is en geen problemen veroorzaakt, wordt het bestempeld als een ‘goed kind’ of ‘braaf meisje’. Het jongste kind kan punten winnen alleen al omdat het de jongste is.

Hoe goed je het imago verkoopt

Als je je familie enthousiast vertegenwoordigt in het openbaar, krijg je punten. Door gelukkig te lijken in het bijzijn van anderen, wordt de reputatie van de familie versterkt en wordt de echte agenda van de narcist en de ellende van de familie verborgen.

Elk lid dat niet in staat is of weigert om de narcistische ideologie van de familie te versterken, wordt gestraft door genegeerd, verbaal of fysiek aangevallen en belachelijk gemaakt te worden. Gewaardeerd worden voor sommige dingen, maar weggegooid en aangevallen worden voor andere dingen zorgt voor veel angst en spanning bij het kind, dat alleen maar liefde en acceptatie van zijn ouders wil, maar geen duidelijk idee heeft van wat daarvoor nodig is. Ze zijn zich totaal niet bewust van de narcistische agenda van de ouder, of van het feit dat ze een pion in een spel zijn. Voor het kind is alles een zaak van het hart. Voor de narcist is alles een kwestie van hun narcistische imago.

Rollen van een narcistische familie

Dit narcistische ‘drama’ is als een toneelvoorstelling en iedereen speelt zijn rol. Typische rollen van een narcistische familie zijn als volgt:

Facilitator

Dit is meestal de partner of een van de dochters. De facilitator voorziet in de basisbehoeften van de narcist en helpt om de schijn op te houden. De facilitator maakt ook excuses voor de narcist. Uiteindelijk wil de facilitator de goedkeuring en acceptatie van de narcist, die hij alleen kan krijgen als hij het goed speelt. Als de facilitator de narcist niet actief helpt, wordt er van hem verwacht dat hij zijn baan activeert en aan zijn zijde blijft. Dit helpt de narcist om een gevoel van grootsheid en controle te behouden.

Gouden kind

De narcist zoekt een kind om naar zijn eigen beeld te vormen. Dit is meestal het oudste kind, maar het kan ook het tweede zijn. Dit is afhankelijk van talent, aantrekkelijkheid, bekwaamheid, intelligentie en wat voor agenda de narcist heeft. Als een narcist bijvoorbeeld het meeste waarde hecht aan imago en zijn eerstgeborene is onhandig en onaantrekkelijk, dan zal hij het tweede kind aanwijzen als het gouden kind. Het gouden kind groeit op met het idee dat hij of zij speciaal is, terwijl hij of zij in feite gewoon is opgevoed naar het beeld van de narcist. Het gouden kind gelooft dat het beter is dan de andere broers en zussen en kan proberen de baas over hen te spelen.

Surrogaatouder

De narcist is meestal te veel met zichzelf bezig om in de behoeften van de kinderen te voorzien en zijn faciliterende partner is meestal te veel bezig met de eisen van de narcist. Als er meerdere kinderen in het gezin zijn, wijst de narcist één kind aan als surrogaatouder. Dit kind-volwassene wordt geacht te voorzien in de behoeften van zijn jongere broer of zus en wordt verantwoordelijk gehouden voor het welzijn en het gedrag van zijn of haar broer of zus. Om deze rol te vervullen zal de surrogaatouder zijn emoties moeten onderdrukken en opgroeien tot een overdreven gedisciplineerde en rigide ouder.

Zondebok

De narcist heeft iemand nodig om zijn frustratie en verstoten woede op te botvieren. Het op één na oudste kind of het meest uitgesproken kind zal worden aangewezen als het ‘probleemkind’ en bij elke kans streng worden aangepakt. Andere kinderen in het gezin kunnen het voorbeeld van de narcist volgen en ongewild hun woede en schaamte op de zondebok dumpen.

Verloren kind

Kinderen die niet de rol van gouden kind, surrogaatouder of zondebok hebben gekregen, worden verwaarloosd en aangemoedigd om de boel niet op stelten te zetten. Ze groeien op met een gevoel van niet weten wie ze zijn of hoe ze in de wereld passen, en met een brandend gevoel van schaamte en minderwaardigheid.

Mascotte/Goddelijk Kind

Meestal de jongste. Zij zijn de grappenmaker van het gezin en zorgen voor een komische noot die het disfunctioneren van het gezin maskeert.

De rollen kunnen verschuiven en variëren. Als de oudste bijvoorbeeld verhuist of opspeelt, kan de op één na oudste worden gepromoveerd tot gouden kind. Een kind kan ook meerdere rollen spelen. Het gouden kind kan surrogaatouder spelen en het verloren kind kan ook mascotte spelen. Een enig kind is vooral vatbaar voor meerdere rollen omdat het geen broers of zussen heeft. Ze worden vaker wel dan niet aangewezen als gouden kind, maar spelen ook zondebok als de narcist dat nodig heeft en er wordt van ze verwacht dat ze de mascotte spelen om de ouders af te leiden en voor komische opluchting te zorgen. Het maakt het kind helemaal gek.

Gevolgen van een narcistische familie

Door iedereen een rol te geven, wordt het gezin een moordend gevecht om te overleven. Elk kind vecht voor aandacht en goedkeuring van de narcistische ouder. Dit creëert bij elk kind het geloof dat liefde een wedstrijd is en dat het krijgen ervan afhangt van het spelen van je rol. De realiteit dat liefde een bron van acceptatie, voeding en delen is, gaat volledig verloren voor de kinderen in een narcistische familie. Ze leven in een dictatuur, slim vermomd als een ‘gelukkig gezin’.

De schade die wordt aangericht door het leven in een narcistische familie is enorm:

Angst en depressie

De periodieke versterking die het kind van de ouder krijgt, lijkt veel op gokken. Omdat het kind de agenda van de narcist niet bewust kan begrijpen, heeft het het gevoel dat het wordt afgewezen en willekeurig wordt beloond. Dit creëert veel angst. Voor het kind is deze goedkeuring wat hen een gevoel van veiligheid en heelheid geeft, en ze blijven het spel spelen, verslaafd blijven, angstig om liefde te krijgen, in een depressie en schaamte vallen als ze het niet krijgen, en dan de cyclus opnieuw beginnen.

Emotionele onderdrukking

De emotionele behoeften van het familielid moeten worden onderdrukt om het fragiele evenwicht van de narcistische familie niet te verstoren. Dit is pijnlijk en belemmert het vermogen van het kind om te gedijen en van anderen te houden.

Laag gevoel van eigenwaarde

Omdat ze het nooit echt goed kunnen doen, ontwikkelt elk gezinslid een minderwaardigheidscomplex. Het verloren kind voelt zich verwaarloosd en waardeloos en de zondebok zit vol woede en schaamte. Iedereen in een narcistische familie betaalt een prijs, zij het op verschillende manieren.

Verkeerde overtuigingen over relaties

Elk lid groeit op met de overtuiging dat relaties gaan over welke rol je speelt, dat je voortdurend met elkaar concurreert en dat liefde een beperkte bron is die je moet verdienen met je daden.

Gebrek aan vertrouwen

Intimiteit is een slagveld voor het kind van narcisme. Het kind dat zijn hart blijft openen, maar afgewezen wordt zonder te weten waarom, stopt uiteindelijk met het vertrouwen in de ouder en dit wantrouwen vertaalt zich in zijn dagelijks leven. De weg naar liefde wordt te frustrerend en het volwassen kind creëert wegversperringen voor intimiteit en nabijheid. Dit leidt tot enorme complicaties in hun relaties als ze volwassen zijn.

De dynamiek van de narcistische familie raakt diep geworteld in het kind. Als ze ouder worden en hun disfunctionele gezin verlaten (of ontvluchten), zullen ze onbewust naar andere structuren grijpen die hen aan hun gezin doen denken en hun rol helemaal opnieuw spelen, alleen deze keer in een nieuwe omgeving. De nieuwe structuur zal gebaseerd zijn op dezelfde principes van de narcistische familie.

Deze disfunctionele dynamiek houdt wanhopig aan totdat de kern van narcisme wordt begrepen, paradigma’s worden veranderd en persoonlijke macht wordt nagestreefd.