De partner in een narcistische familie

De partner van een narcist is zijn sidekick en trouwste bondgenoot, die de klusjes van de narcist doet en helpt om een gelukkig gezin te laten zien. De partner bevestigt de grootsheid van de narcist door altijd aan zijn zijde te blijven, of beter gezegd, om hem heen te cirkelen. Zolang de narcist weet dat zijn partner aan zijn lippen hangt, voelt hij zich veilig.

Toch is de angst van de narcist om de controle te verliezen nooit ver weg.

Daarom zorgt de narcist ervoor dat zijn partner door middel van psychologische manipulatie wordt geïsoleerd van de buitenwereld. Zonder een extern ondersteunend netwerk blijven de emotionele behoeften van de partner onvervuld. Dit plaatst de partner in een moeilijke positie; hij of zij raakt uitgeput terwijl hij of zij gevangen zit tussen de behoeften van de kinderen en de onverzadigbare honger van de narcist naar bevestiging en controle.

Vragen die een buitenstaander zich kan stellen zijn: Hoe zijn ze in deze situatie terechtgekomen? Waarom pikken ze dit? En bovenal: Waar halen ze de kracht vandaan om zo’n overweldigende marteling te doorstaan?

Een tragische ballingschap

De partner van de narcist heeft iets in zich dat zowel zijn superkracht als zijn eeuwige gevangenis is: Een diepgeworteld gevoel van slechtheid; van onherstelbaar gebrekkig zijn en onwaardig voor liefde en respect.

Dit diepgewortelde gevoel van slechtheid ontstond meestal in de kindertijd, toen de partner werd opgevoed door een gewelddadige, autoritaire of narcistische ouder. Door te worden beschaamd, vernederd, gedomineerd en beroofd van zijn of haar eigen wil, terwijl de mogelijkheid om te protesteren of terug te vechten werd ontnomen, werd de druk te groot. Bedreigd met psychologische vergetelheid, creëerde de partner een ‘slecht kind’ in zichzelf en richtte alle bijbehorende schaamte, woede en angst daarop.

Om zo’n vreselijke realiteit te overleven, verstootte de partner uiteindelijk dit slechte kind en verbande het diep in zijn of haar onbewuste schaduw. Wat volgde was een patroon van zoeken naar ‘verlossing’ voor hun slechtheid door middel van fawning en absolute gehoorzaamheid. Dit begon met hun misbruikende ouder en culmineerde in hun narcistische partner, die een kopie bleek te zijn van de misbruikende ouder.

Een masochistische liefde

Om hun slechte kind te genezen en verder te gaan, zou de partner al hun onderdrukte pijnlijke emoties moeten voelen en het volledige gewicht van wat hen is overkomen onder ogen moeten zien. De reden waarom ze hun slechte kind in de eerste plaats hebben verstoten, was echter omdat ze wisten dat ze zo’n proces nooit zouden kunnen overleven. En dus, om mentaal en emotioneel in balans te blijven, is de partner gedwongen om hun slechte kind op zijn plaats te houden.

Maar net als een strandbal die onder water wordt gehouden, dreigt het slechte kind elk moment weer naar boven te komen. Toen de partner de narcist ontmoette, zag hij of zij iemand die totaal superieur en vol zelfvertrouwen was. Onder de indruk van het grootse aanbod van verlossing van de narcist, stapte de partner graag in de fantasiewereld van de narcist, die beloofde alles wat slecht was in het kind weer goed te maken. Verlossing leek eindelijk binnen handbereik toen de partner zich aan de narcist verbond.

Zo’n fantasie is natuurlijk een luchtspiegeling. De partner weet diep van binnen dat er geen redding te vinden is in een illusie. Na verloop van tijd komt de duistere aard van de narcist naar boven. Maar in plaats van weg te gaan, vindt de partner in de narcist een medeplichtige; iemand die kan helpen om het slechte kind op zijn plaats te houden.

Dus terwijl de narcist de partner beschaamt, vernederd en aanvalt, voelt de partner een griezelig gevoel van masochistische opluchting. Het sadistische emotionele misbruik van de narcist helpt de partner om het slechte kind in zichzelf te versterken, waardoor hij of zij niet geconfronteerd wordt met de onderdrukte pijn die daarin schuilt. Terwijl de partner bewust protesteert tegen het misbruik, geniet hij of zij er onbewust van.

In extreme gevallen neemt de partner deel aan projectieve identificatie, waarbij hij of zij verborgen werkt om de narcist te provoceren tot aanvallen en vernederingen. De partner kan de narcist frustreren of toegeven dat hij of zij incompetent en zwak is, waardoor de narcist een shot grootsheid krijgt en wordt aangemoedigd om de vernederingen en spot op te voeren.

Ondertussen blijft de partner de kinderen zo goed mogelijk steunen en verzorgen, met een strikte discipline van samenwerking en onbaatzuchtigheid. In vergelijking met de humeurige en egoïstische narcist lijkt de partner een heilige, die een eindeloze stroom van schijnbaar ongegronde mishandeling incasseert terwijl hij alles geeft voor het gezin, waardoor hij een aura van onbaatzuchtig slachtoffer krijgt.

De vereerde heilige

In veel gevallen eindigt het verhaal hier. Omdat ze al vanaf jonge leeftijd van hun eigen wil zijn beroofd, maken de partners ‘martelaren’ van zichzelf door in stilte hun leed te verdragen, waarbij ze meestal eerder sterven dan de narcist vanwege de enorme stress die ze met zich meedragen.

De partners van narcisten ontwikkelen vaak lichamelijke aandoeningen, zoals kanker, maagproblemen of schildklierproblemen. Deze ontstaan door de overweldigende druk van de eisen van het gezin en het verpletterende narcistische misbruik.

In andere gevallen probeert de partner de druk te verminderen. Zoals al gezegd, is projectieve identificatie een strategie waarbij de partner de narcist, hun kinderen of kleinkinderen stiekem uitdaagt om uit te halen terwijl ze zich van de dom houden. Dit kan bijvoorbeeld door steeds dezelfde vraag te stellen totdat ze de gewenste boze reactie krijgen.

Sommige partners van narcisten spelen de slachtofferrol en halen uit naar hun kinderen vanwege hun ‘egoïsme’, terwijl ze hun kinderen een schuldgevoel geven omdat ze ‘alles wat ik voor jullie heb gedaan’ niet waarderen.

In het begin van het huwelijk kan de partner tegen iedereen die het wil horen klagen over het misbruik. Maar hoe goed het advies ook is dat ze krijgen, ze doen er nooit iets mee en nemen geen stappen om hun situatie te verbeteren, maar kiezen ervoor om het misbruik te ‘verdragen’.

Denk eraan dat de partner een slecht kind heeft en gelooft dat ze door en door slecht zijn en daarom ‘straf verdienen’. Hoewel de partner bewust protesteert, gelooft hij of zij onbewust dat hij of zij precies is waar hij of zij moet zijn. De partner heeft een koppigheid die degenen die hem of haar proberen te helpen woedend maakt. Hun woorden zeggen het ene, maar hun daden gaan precies de andere kant op.

Uiteindelijk verdwijnt die proteststem voorgoed en neemt de partner plaats op de troon naast zijn of haar schaduw ‘koning’ of ‘koningin’ om de rest van zijn of haar leven af te slijten. Omdat hij of zij niet in staat of bereid is om zijn of haar slechte kind onder ogen te zien, blijft de partner vastzitten, terwijl die masochistische stem in zijn of haar oor fluistert: “Je verdient dit. Voelt het niet goed?”. Ondertussen blijft zijn of haar lichamelijke gezondheid achteruitgaan, terwijl hij of zij zijn of haar laatste dagen doorbrengt zonder ooit het trauma onder ogen te hebben gezien dat hem of haar in de eerste plaats uit zijn of haar gevangenis had kunnen bevrijden.