Hoe narcisten je meeslepen in hun fantasiewereld

Een narcistische relatie is vooral een wereld vol illusies. De narcist, die in een soort losgekoppelde wereld leeft, is supergoed in het aanwakkeren van het magische denken van de doelpersoon.

Vanaf het begin laat de narcist zijn doelpersoon weten dat ze een spectaculair avontuur tegemoet gaan. Misschien de wereld rondreizen. De perfecte liefde vinden of het perfecte gezin stichten. Voor altijd beschermd en verzorgd worden. Rijkdom vinden en een hoge status verwerven, of een missie nastreven die de wereld zal veranderen. De narcist en zijn doelpersoon zullen de realiteit overstijgen en iets creëren wat de wereld nog nooit heeft gezien.

Het rijk van de narcist is overvloedig. Het belooft oneindig veel geld, seks, macht, status, roem, verwondering, erbij horen of liefde. Het staat los van de ‘grenzen’ van de realiteit en kan elke visie accommoderen. Het rijk van de narcist is ook droomachtig en mobiel, en kan op elk moment naar een andere plek worden getransporteerd.

De realiteit wordt weggewassen en dit rijk wordt gevoed door verliefdheid, waarbij iemand verliefd en geobsedeerd raakt door een ander, en zijn hart voelt barsten van vreugde en verbazing bij de gedachte alleen al aan die ander.

Verliefdheid wordt gekenmerkt door het volgende:

• Opdringerige gedachten: Je denkt aan die persoon als je wakker wordt en als je in slaap valt. Je denkt de hele dag door aan hem of haar, of je dat nu wilt of niet, en je voelt een onweerstaanbare behoefte om bij hem of haar te zijn als hij of zij er niet is.
• Dramatische verandering in prioriteiten: Je zet je hobby’s, je vrienden en zelfs je langetermijnplannen opzij om je leven af te stemmen op die persoon.
• Emotionele afhankelijkheid: Je doet er alles aan om de goedkeuring van die persoon te behouden en bent ontzettend angstig om ‘iets verkeerds te doen’ wat hem of haar van streek zou kunnen maken. Je zoekt betekenis in elke communicatie, beslissing, grens of gezichtsuitdrukking, doodsbang dat deze ‘perfecte’ relatie plotseling uit elkaar zou kunnen vallen.

In een romantische relatie wordt verliefdheid vaak verward met liefde, omdat we denken dat we eindelijk ‘de ware’ hebben gevonden. Wat we ons echter niet realiseren, is dat verliefdheid een krachtige overblijfsel is uit onze kindertijd; een onvolwassen vorm van liefde gebaseerd op splitting.

Wanneer verliefdheid samengaat met trauma, blijft het bestaan tot in de volwassenheid, waar we mensen splitsen in goddelijke entiteiten en hun gebreken negeren. Het belangrijkste verschil tussen liefde en verliefdheid is dat liefde voortkomt uit overvloed, terwijl verliefdheid voortkomt uit tekort. Dat wil zeggen, wanneer we iemand ontmoeten die eigenschappen lijkt te hebben die we zelf missen, ontstaat verliefdheid die ons dwingt om met die persoon te versmelten. Dit kan in de liefde zijn, in vriendschap, in het bedrijfsleven of in onze persoonlijke ontwikkeling. In al deze gevallen voelen we verliefdheid omdat we geloven dat die persoon ons op de een of andere manier compleet zal maken, en we doen er alles aan om dit gevoel te behouden.

Als een narcist zijn doelpersoon in deze toestand ziet, wordt hij brutaler, wetende dat hij de doelpersoon precies heeft waar hij hem hebben wil. De narcist gaat dan de verliefdheid van de doelpersoon aanwakkeren en speelt zorgvuldig de rol van perfecte minnaar, goeroe, redder of welke rol de doelpersoon hem ook toebedeelt.

Meegesleept door fantasieën komt de doelpersoon in een trance-achtige toestand terecht waarin grenzen en scepsis verdwijnen. In dit rijk zijn er geen regels waar je je druk over hoeft te maken en bovenal zijn er geen buitenstaanders om mee om te gaan. De fantasie van de narcist is veilig, beheersbaar en spannend. Het is tijdloos en zorgeloos, en dat zal altijd zo blijven – althans, dat denkt de doelpersoon.

Rouwen om de fantasie

De narcist heeft ons een fantasie verkocht, en we hebben die met beide handen aangegrepen omdat we die ergens diep van binnen wilden. We verlangden ernaar. De perfecte, sexy partner, en bij uitbreiding het perfecte, gelukkige gezin. We hunkerden vooral naar deze realiteit als we in ons leven van het goede waren beroofd. Als je uit een disfunctioneel gezin komt, wil je een perfect, gelukkig gezin als compensatie. Als je een emotioneel afwezige ouder hebt, lijkt het idee van een attente, liefhebbende partner onweerstaanbaar.

We vergeten dat in werkelijkheid alle mensen gekwetst en onvolmaakt zijn, en dat het aangaan en onderhouden van relaties hard werken is. Iedereen heeft unieke verlangens, overtuigingen en waarden die zullen botsen met die van ons. Alle relaties kennen fasen van spanning en pijn, gevolgd door routine en verveling. Het is niet allemaal rozengeur en maneschijn. Hoe snel waren we dit vergeten toen we ons lieten meeslepen door de fantasie.

Toen de narcist verscheen, zagen we het begin van een perfecte verbintenis, waarvan we hoopten dat die zou leiden tot een gelukkige toekomst. De narcist verkocht ons dit omdat ook wij alleen perfectie zouden tolereren. De narcist ziet zichzelf als perfect en omdat hij zo egocentrisch is, ziet hij zijn relaties als een verlengstuk van deze perfectie. Hij accepteert nooit dat hij beperkt of gebrekkig is, dus als de realiteit uiteindelijk toeslaat en er onvolkomenheden in de relatie aan het licht komen, haalt hij uit. Je hebt dit verkeerd gedaan. Je hebt dat verkeerd gedaan. De doelpersoon heeft het gevoel dat hij altijd naar een hogere lat moet springen, die steeds hoger komt te liggen naarmate hij steeds meer uitgeput raakt. En toch pikken we dit.

Voor de getraumatiseerde ziel is fantasie het ultieme medicijn. Door te streven naar de perfecte relatie ontkennen we de pijn van ons verleden. Maar nog belangrijker is dat we de mogelijke gebreken in ons heden afwijzen. Normale mensen die onvolmaakt zijn, maken ons ongemakkelijk, omdat hun onvolmaaktheden laten zien dat ze ons kunnen teleurstellen of verlaten. Ze verbinden ons met onze schaamte, en onze schaamte is pijnlijk en onverzoenbaar gebleken. Wat blijft er over als de fantasie verdwijnt? Het leven kan somber aanvoelen als het realistisch en ‘normaal’ is. Door dit te ontkennen, koesterden we een verborgen grootsheid. Normaal zou voor ons nooit werken.

De realiteit is pijnlijk. Als je dit accepteert, zie je dat de wereld niet is wat je had gehoopt. Als je de realiteit onder ogen ziet, komen je trauma’s aan het licht. Je pijn. Je tragedie. Het legt je tekortkomingen en gebroken dromen bloot, je pijn en je verlangen. Je gebroken verleden. Wat had kunnen zijn, maar nooit is gebeurd. We hadden een uitweg nodig.

En daar komt de narcist om de hoek kijken.