Waarom een narcist zich aan anderen heeft gebonden — maar niet aan jou

Een narcist zet zich voor één ding in het leven in, en dat is het nastreven van narcistische bevoorrading. Als je je volledig aan de narcist onderwerpt zonder voorwaarden, door aandacht, dienstbaarheid, seks, bewondering, spiegelen en onbaatzuchtige samenwerking te bieden, dan zul je in hun gunst staan.

Maar zonder voorwaarden is de sleutel tot deze regeling. Als je de narcist frustreert met je behoeften of eisen, dan zullen ze zich terugtrekken en investeren in iemand die nuttiger is. Je moet volledig onderdanig zijn aan hun behoefte aan narcistische bevoorrading. Al het andere is secundair, inclusief jij.

Er is één kleine uitzondering. Als het de narcist van voortdurende narcistische bevoorrading verzekert, dan zullen ze met tegenzin een ‘compromis’ sluiten om je te geven wat je nodig hebt — maar met strenge beperkingen.

Ze houden van me, ze houden niet van me

Tijdens de eerste fase van idealiseren is de narcist helemaal beschikbaar en wil hij je graag leren kennen. Dit verdwijnt echter snel. De narcist kan nog wel wat moeite blijven doen, maar gaat nooit ver genoeg om je een veilig gevoel te geven in de relatie. Bovenal praat de narcist nooit met je over de toekomst. Toewijding is taboe.

Veel mensen raken verslaafd aan de fantasiewereld van de narcist, omdat de narcist net genoeg aandacht en ‘liefde’ geeft om je verslaafd te houden. Wanneer je eisen te hoog worden en je bevoorrading te laag, is de narcist weg. Je voelt dit misschien onbewust aan en handelt voorzichtig om geen golven te maken.

Wat je het meest kwetst, is dat je weet dat de narcist een langdurige ex heeft. Erger nog, ze praten over deze persoon met een twinkeling in hun ogen. De grote liefde die ze hebben verloren. Hoe meer ze over hun oude vlam praten, en hoe meer je erover piekert, hoe meer de schaamte in je opwelt en een gevoel van minderwaardigheid de overhand krijgt.

Waarom ik niet? zeg je. Ik heb alles gegeven voor de ‘relatie’. Mijn geest, mijn lichaam, mijn ziel, zelfs mijn financiën. Ik ben perfect voor hen. Waarom willen ze zich niet binden?

De oorspronkelijke verheerlijkte

Om echt te begrijpen hoe verbintenis werkt voor een narcist, moeten we teruggaan in de tijd naar hun kindertijd, toen de enige ‘speciale’ persoon in hun leven hun ouder was. De narcist had in die tijd behoefte om gezien, weerspiegeld, gewaardeerd en geliefd te worden om wie hij werkelijk was. Maar door het trauma en de psychische problemen in zijn familie kreeg de narcist dit niet van zijn ouders. Naarmate de pijn van de verwaarlozing groeide, vormde zich een groots vals zelf als overlevingsstrategie om de schaamte van de narcist te maskeren en te verdoven.

De ouders van elke narcist hebben een bepaalde ‘smaak’ in hun verwaarlozende houding ten opzichte van de narcist. Als kind nam de narcist de ouder over als zijn of haar model voor liefde en sloeg dit op als een momentopname in zijn of haar geest. De houding, het gedrag, de lichaamstaal, de gezichtsuitdrukkingen en de stem van de ouder werden allemaal geïnternaliseerd en geassocieerd met het verlangen van de narcist naar liefde.

Uiteindelijk werd de pijn van het verwaarloosd worden te groot. De gehechtheid van de narcist aan zijn ouder brak plotseling en daarmee ook zijn verbinding met zijn authentieke zelf. Deze ‘oorspronkelijke afdanking’ brengt de narcistische kind veel broodnodige verlichting, maar heeft ook een enorme prijs. Het authentieke zelf van de narcist zinkt weg in de diepe wateren van zijn onderbewustzijn, waar het in een cryogene toestand blijft, zonder zich verder te ontwikkelen of te groeien. In dit bevroren ware zelf zit het verdriet van het enorme verlies, de woede van het genegeerd worden en de schaamte van het niet gezien en geliefd worden. Dit alles is verpakt in het beeld van de ouder.

Ondertussen gaat de narcist verder met zijn leven, geplaagd door twee kernproblemen. Het eerste is het verzekeren van voldoende narcistische bevoorrading om zijn valse zelf in stand te houden, dat hem beschermt tegen de pijn die hij in zich draagt. Het tweede probleem is dat zijn authentieke zelf nu bevroren en begraven is, terwijl het de narcist roept om het vrij te laten.

Een kans op wedergeboorte

Eerst en vooral moet de narcist zijn meest dringende zorg aanpakken, namelijk het behouden van narcistische bevoorrading. Als hij ‘hoogwaardige’ bevoorrading kan veiligstellen in de vorm van een hoge status en aantrekkelijke mensen, dan is dat geweldig. Zo niet, dan neemt hij wat hij kan krijgen. Zolang hij genoeg bevoorrading heeft, kan hij functioneren.

Dan komt het tweede probleem van de narcist, namelijk het oplossen van hun kern trauma. Dit is geen eenvoudige opgave. Om het oorspronkelijke onrecht recht te zetten, moet de narcist terug in de tijd reizen en het oorspronkelijke proces met hun ouder opnieuw doorlopen — maar deze keer met een andere uitkomst. Het doel van elk kind is om zich los te maken van hun ouders en zich te actualiseren tot een onafhankelijk, mondig en authentiek mens. Zich niet bewust van hun pathologie, zoekt de narcist een vervangende ‘ouder’ die hen kan helpen het scheidings- en actualisatieproces opnieuw te doorlopen. Deze nieuwe persoon zal de narcist zien, waarderen, spiegelen, liefhebben en bovenal ondersteunen in het worden van hun authentieke zelf.

Uiteindelijk verschijnt er iemand die de verbeelding van de narcist prikkelt. Een verhevene. In een oogwenk verdwijnen de push-pull-spelletjes en de vrijblijvende houding van de narcist. De narcist gaat er helemaal voor. Ze laten alles vallen en verklaren hun eeuwige trouw. Ze ontmoeten de familie van deze persoon en beginnen over de toekomst te praten. In extreme gevallen beginnen ze meteen aan een kind te werken, hetzij uit eigen verlangen, hetzij uit dat van hun partner.

Vanuit het perspectief van de narcist is er gewoon iets aan deze persoon dat hem of haar speciaal maakt. Het is het lot. Kismet. De bliksem heeft toegeslagen. Het is het universum. Hoe je het ook wilt noemen, er is een wonder gebeurd. Na tientallen bronnen van bevoorrading te hebben uitgeput en weggegooid, heeft de narcist iemand gevonden die het waard is om vast te houden.

Verdubbelen bij mislukking

Je zou kunnen zeggen dat hoe ‘speciaal’ en ‘geweldig’ je bent, hoe meer de narcist zich aan je zal binden. De narcist creëert dit idee in de hoofden van al zijn bevoorraders tijdens de idealiseren fase door hen het gevoel te geven dat ze de meest speciale persoon ter wereld zijn.

Maar er is iets veel sinisters aan de hand wanneer een narcist alles laat vallen en zich bindt. Hoewel de nieuwe geliefde aantrekkelijk kan zijn of boeiende eigenschappen heeft, blijft wat de verbeelding van de narcist echt prikkelt onbewust. De houding van de nieuw verheerlijkte persoon. Hun gedrag. Hun gezichtsuitdrukking. Hun stemgeluid. De manier waarop ze liefde tonen, en bovenal hoe ze die onthouden.

In het begin stapt de verheerlijkte persoon enthousiast in de fantasiewereld van de narcist en voedt deze met de ‘liefde’ en aandacht die nodig zijn om een narcistische relatie te ontwikkelen. Na verloop van tijd vervaagt de lust van de verheerlijkte voor de narcist echter en komt hun ware persoonlijkheid naar boven. De verheerlijkte wordt afstandelijk, veroordelend, manipulatief en afwijzend, net als de ouder van de narcist. De nieuwe geliefde van de narcist is een kopie van het origineel.

Dit is waarom narcisten zich binden. Het heeft niets te maken met jouw waarde of hoe bijzonder je bent. Hoeveel liefde je ook in de relatie steekt, er zal geen druppel de ziel van de narcist raken. De narcist draagt een kern trauma met zich mee dat opgelost wil worden en dat verpakt is in een beeld van zijn of haar ouder. Om zichzelf uit dit vagevuur te bevrijden, heeft de narcist een specifieke sleutel nodig in de vorm van zijn of haar afwijzende ouder. Geen enkele andere sleutel werkt.

Als iemand goed genoeg in het plaatje past, gaat het onderbewustzijn van de narcist oplichten. Ze kunnen een verhaal verzinnen over waarom ze van deze persoon houden, maar dat heeft weinig met de waarheid te maken. De trieste ironie is dat zelfs deze strategie niet werkt, omdat de mensen die de narcist kiest om van te ‘houden’ vaak dezelfde pathologie hebben als de ouder van de narcist. De nieuwe relatie is gedoemd om in een tragedie te eindigen, net als de vorige.

Net zoals ze jou voor de gek hielden tijdens de idealisatiefase, houden narcisten zichzelf voor de gek door hun verheerlijkte persoon te idealiseren en een langdurige relatie met hen aan te gaan, in de hoop dat hun kernprobleem wordt opgelost. Dat is wat er gebeurde toen ze zich ‘vastlegden’.

En dat is waarom ze zich nooit aan jou zullen binden.