Hoe te genezen van een narcistische moeder

Het kind van een narcistische moeder heeft het erg moeilijk. Om te genezen van haar misbruik moeten ze zich losmaken van haar manipulaties en hun eigen leven opbouwen. Maar waar te beginnen?

Het begint met een baken om naar toe te werken, waarbij je de persoon loskoppelt van de band. Je moeder is verbaal gewelddadig omdat ze weet dat ze je door je schaamte te geven, je zelfvertrouwen te vernietigen en je een schuldgevoel te geven, je kneedbaar en controleerbaar kan houden. Ze doet dit omdat ze doodsbang is om de controle over je te verliezen.

Genezing van een narcistische moeder vereist de volgende strategie:

1. Ga uit de vuurlinie: Neem een tijdje afstand van haar. Gebruik deze tijd om weer tot rust te komen. Zorg goed voor jezelf en creëer een omgeving waarin je je veilig en sterk voelt. Dat kan je favoriete café zijn, een park, een wellnessresort, een plek in de natuur of je eigen huis.
2. Onderzoek bewust de schade: Schrijf over je ervaringen met haar. Mediteer erover. Wees je bewust van je innerlijke toestand. Herinner jezelf eraan dat deze toestand door iemand anders is veroorzaakt.
3. Schommel: Nadat je tijd zonder haar hebt doorgebracht, ga je weer contact met haar zoeken. Stel hiervoor een tijdslimiet in. Neem daarna weer afstand en let op de gevolgen. Voel je je anders nadat je bij haar bent geweest? Hoe precies? Merk het op en noteer het indien nodig. Breng jezelf weer tot rust.
4. Ontkoppel: Als je bij haar bent, let dan op de patronen van haar mindgames. Richt ze zich op specifieke pijnpunten? Raakt bepaalde dingen die ze zegt je harder dan andere? Analyseer deze aanvallen en weersta de neiging om erop te reageren. Zie de aanvallen voor wat ze zijn: wanhopige pogingen om je te ondermijnen en te controleren. De emotionele reactie zal er nog steeds zijn, maar je kunt erover nadenken als je weer weg bent.

Blijf je focussen op de vuurtoren

Isolatie, opnieuw contact maken, mindfulness en analyse, en weer terug naar isolatie.

Herhaal dit proces steeds weer. Gebruik het als een laboratorium om de waanzin te begrijpen. Het zal zinloos en nutteloos lijken, en vooral in het begin zul je je overweldigd voelen. Het is belangrijk om door te gaan en geduldig te zijn. De schaamte en het trauma die een relatie met een narcistische moeder veroorzaakt, zijn enorm en in het begin veel groter dan je kunt bevatten of aan kunt. Zoals bij elke uitdaging begin je als een totale amateur, maar met elke kleine overwinning kom je dichter bij meesterschap.

Naast de eerste strategie van mindfulness en zelfzorg, moet je dieper gaan. Het echte antwoord ligt, zoals bij alle disfunctionele relaties, in de kindertijd.

Een volwassene zal het probleem nooit ‘mentaal’ oplossen. De narcistische moeder houdt haar greep op haar kind omdat ze die heeft opgebouwd lang voordat het kind zijn denkvermogen ontwikkelde. Dat wil zeggen dat de dynamiek tussen kind en moeder diep in het onderbewustzijn, lichaam en geest van het kind is verankerd. Alleen via hun innerlijke kind kunnen volwassenen genezing vinden van de narcistische moeder en blijvende verandering tot stand brengen.

De bron van de macht van de narcistische moeder

De moeder, narcistisch of niet, is de figuur waar al onze relaties uit voortkomen. De gehechtheid aan haar zit diep in ons geworteld, waar het ons tot in de volwassenheid blijft beïnvloeden. Dit is moeilijk te begrijpen voor de volwassene. Loskomen van de narcistische moeder voelt onmogelijk omdat de gehechtheid niet alleen aan een persoon is, maar aan een krachtig archetype in hun geest. Ze zijn gehecht aan een idee.

Wanneer een kind voor het eerst een band met de moeder opbouwt, is het super gevoelig en kwetsbaar. De moeder is de reddingslijn van het kind; de enige manier om te overleven en te groeien. De moeder zorgt volledig voor het kind en voedt het prille lichaam met melk, liefde en warmte. Daardoor krijgt ze een goddelijke rol in het leven van het kind. Het kind ziet haar als een goddelijke entiteit en verlangt naar haar volledige acceptatie. Zolang verlating gelijk staat aan de dood, let het kind hyperalert op de reactie van de moeder. Een kind dat geconfronteerd wordt met een boze moeder is te vergelijken met iemand met een extreme vliegangst, waarbij een zware storm het vliegtuig in een seconde honderd meter laat dalen.

Goede moeder, slechte moeder, narcistische moeder

Bovendien hebben kinderen in hun ontwikkeling in eerste instantie alleen maar zwart-witdenken. Ze snappen niet dat iemand stress kan hebben in zijn leven, een slecht humeur kan hebben of met trauma’s uit zijn kindertijd kan worstelen. Wanneer ze worden geconfronteerd met overweldigende emoties, dwingt het zwart-witdenken van het kind, in combinatie met zijn extreme angst, hen om de moeder in hun hoofd in tweeën te splijten. Als de moeder hen spiegelt, in hun behoeften voorziet en hen een veilig gevoel geeft, projecteren ze zich op de goede moeder, die goddelijk en perfect is, en identificeren ze zich daarmee. Op andere momenten is de moeder boos, verwaarloosd of voorziet ze niet voldoende in de behoeften van het kind, zoals bij de narcistische moeder. In dit geval identificeert het kind zich in zijn hoofd met de slechte moeder, die tirannisch en slecht is.

Het kind splitst zich op deze manier zodat het een plek heeft voor de intense emoties die het niet kan verwerken. Het is belangrijk voor het kind om de slechte moeder te haten en zijn woede op haar te richten. Dit helpt hen het beeld van de goede moeder in stand te houden en tegelijkertijd te ontsnappen aan de angstaanjagende vrees voor verlating. Het geeft hen ook een gevoel van controle en stelt hen in staat hun frustratie te uiten. Hoe meer de moeder het kind mishandelt, hoe overweldigender de angst en woede worden, en hoe meer het kind zich splitst om hiermee om te gaan. Ze klampen zich nog sterker vast aan het idee van de goede moeder om hun angst en vrees te verzachten.

Het goede en het slechte met elkaar verzoenen

Idealiter zal de gezonde moeder het kind voldoende spiegelen, in zijn behoeften voorzien en hem liefde en acceptatie geven. Wanneer ze het kind onvermijdelijk teleurstelt, blijft ze kalm terwijl het kind zijn woede uit. Door dit te doen, laat ze het kind zijn negatieve emoties uiten en terugkeren naar emotionele stabiliteit en gezondheid. Het kind voelt zich weer veilig en blijft zich hechten aan de goede moeder.

Uiteindelijk wordt het kind volwassen en verdwijnt zijn magische denken. Het kind komt tot het besef dat de persoon van wie het houdt (de goede moeder) en de persoon die het haat (de slechte moeder) dezelfde persoon zijn. De constructies van goed en slecht versmelten en het kind begint een mens te zien, niet een constructie in zijn hoofd. Het denken van het kind krijgt grijstinten. Moeder is goed en slecht, en dat is oké, ze zal niet weggaan als het slecht gaat.

Als de moeder het kind toestaat om een band met haar op te bouwen en onder haar vleugels te groeien, kan het kind de goede moeder voldoende internaliseren en uiteindelijk ontgroeien. Dit is een rijpingsproces dat het geduld en de steun van een goede ouder vereist. Het kind heeft tijd nodig om de goede moeder te ervaren en vervolgens te overstijgen. Er zijn geen snelkoppelingen.

De narcistische moeder die de goede moeder kaapt

Als je probeert te genezen van een narcistische moeder, wordt het veel moeilijker om de splitsing op te lossen. Ten eerste ervaart het kind in een gezonde moeder-kindrelatie de goede moeder op zijn eigen voorwaarden. Er wordt voorzien in zijn behoeften en wensen, wat hem een hoog zelfbeeld en zelfvertrouwen geeft. Het biedt het kind ook de vrijheid om onafhankelijk van de moeder te handelen zonder vrees haar liefde te verliezen.

Bij een narcistische moeder wordt ze alleen de goede moeder als het kind zich gedraagt zoals zij verwacht. Als het kind negatieve emoties vertoont, zich misdraagt of de narcistische moeder trotseert, keert ze terug naar de slechte moeder door haar woede te ontladen, het kind te beschamen of hem de rug toe te keren. De gevolgen van het verlies van de goede moeder zijn verwoestend. Vergeet niet dat verlating voor het kind gelijk staat aan de dood. Daarom leert het kind al snel dat het zich moet gedragen zoals de narcistische moeder verwacht als het de goede moeder wil. Het kind lost de splitsing tijdelijk op door gehoorzaam te zijn.

De narcistische moeder houdt het kind in gijzeling door zijn of haar reddingslijn te zijn. Ondertussen blijft ze onvoorspelbaar, egoïstisch, manipulatief, controlerend en misbruikend. Vasthouden aan de goede moeder in zo’n omgeving is moeilijk en frustrerend werk - en vaak gekmakend. Het probleem is dat het kind zijn wanhopige verlangen naar de goede moeder niet kan loslaten - het zit te diep geworteld. Ze leven met een overweldigende, onbewuste impuls die hen zegt zich wanhopig aan haar vast te klampen.

De wisselende liefde van de narcistische moeder

Als het kind het vertrouwen in de narcistische moeder verliest, voelt zij dat. Ze reageert door plotseling attent en zorgzaam te worden, of ze maakt het kind schuldig door het te beschuldigen van ‘verlatingsangst’. Het kind projecteert dan weer de goede moeder en komt onbewust weer in het spel van de narcistische moeder terecht, waarna zij haar controle over het kind kan hervatten.

De slechte moeder haten zorgt voor schuldgevoelens en schaamte bij het kind, dus moet het extra zijn best doen om zijn moeder tevreden te stellen. Het kind aanbidt en paait de narcistische moeder in de hoop dat het de goede moeder naar boven kan halen die het zo hard nodig heeft. Deze vorm van ‘Stockholm-syndroom’ kan ervoor zorgen dat de volwassene zijn hele leven gevangen blijft en zijn kansen op genezing en volwassenwording voorgoed verliest.

De doodsteek is dat de narcistische moeder nooit de afgestemde, liefdevolle persoon zal zijn waarnaar het kind zo wanhopig op zoek is. Het kind moet zich erbij neerleggen en zijn mond houden, of de gevolgen ondergaan, d.w.z. overweldigende schaamte, paniek en schuldgevoelens. Na verloop van tijd wordt het kind meestal precies wat de narcistische moeder wil dat het is, en is de orde hersteld. Maar diep van binnen is het kind eenzaam, gefrustreerd en wanhopig omdat het niet gehoord, begrepen en geliefd wordt om wie het is. Het speelt alleen maar de rol van het goede kind, in de hoop de liefde te krijgen waarnaar het zo verlangt.

Rouwen om de narcistische moeder

Het kind kan beginnen met genezing van de narcistische moeder wanneer het leert de disfunctie te zien. Het zien ervan lost het echter niet op. De kracht van de goede moeder is onweerstaanbaar. Om te ontsnappen aan de disfunctie van de relatie met de narcistische moeder, moet het kind het idee van de goede moeder omarmen en zich eraan overgeven: via een ander persoon.

De weg naar genezing van een narcistische moeder loopt via de goede moeder, maar de volwassene moet de figuur die haar vertegenwoordigt vervangen. De narcistische moeder zal nooit de afgestemde liefde en empathie bieden die het innerlijke kind van de volwassene nodig heeft. De volwassene zal een vrouwelijke therapeut moeten vinden en zijn vertrouwen en geloof in haar moeten stellen. De volwassene zal zich bewust zijn van wat hij probeert, maar moet zijn innerlijke kind in zijn eigen tempo een band laten opbouwen met de nieuwe moederfiguur.

Een overgangsrite

Uiteindelijk, als de therapeut onbaatzuchtig en voldoende afgestemd is, zal de volwassene langzaam zijn of haar verdediging kunnen laten varen en zichzelf kunnen laten infantiliseren. Omdat de therapeut voldoende empathie en begrip voor de volwassene biedt, zal het kind van de volwassene zijn of haar trauma in een veilige omgeving opnieuw beleven en beginnen te genezen. De therapeut heeft natuurlijk ook zijn eigen tekortkomingen en problemen. Maar die laat hij buiten de therapieruimte, zodat de volwassene de projectie van de goede moeder ongehinderd kan reproduceren.

Na verloop van tijd zal de volwassene de goede moeder consequent en echt ervaren. Dan begint hij te rouwen om het feit dat hij haar nooit in zijn narcistische moeder zal vinden. Hij zal de waarheid inzien en ervaren: de moeder waarnaar hij zo verlangt, bestaat niet. Ze is een constructie in hun hoofd waar ze hun hele leven aan vast hebben geklampt. Om volwassen te worden en te genezen van een narcistische moeder, moet iedereen de goede moeder voldoende ervaren en haar uiteindelijk loslaten. Het is een overgangsrite die we allemaal nodig hebben — zonder de plotselinge verstoring door de slechte moeder.

De sterfelijke vrouw

Iemand kan niet de goede moeder kennen en haar dan meteen loslaten. De volwassene moet haar ervaren. Het is ook super belangrijk dat ze haar op haar eigen voorwaarden ervaart. In de praktijk van de therapeut moet de volwassene ongecensureerd zijn en niet gebonden door schaamte. Ze hebben een staat van volledige kwetsbaarheid nodig, net als een kind. Ze moeten hun diepste wezen blootgeven aan de therapeut en de therapeut toestaan om zich daarmee te verbinden en het te accepteren.

Met de steun van de therapeut kan de volwassene de dood van de goede moeder ervaren en er langzaam om rouwen. De roze bril verdwijnt langzaam en de volwassene begint zijn of haar therapeut te zien als een mens: een vrouw met bewonderenswaardige eigenschappen, maar ook met gebreken en ‘slechte’ kanten.

Het belangrijkste is dat de volwassene zijn of haar eigen moeder duidelijker leert zien: als een diep gekwetst persoon die haar ziekte uitleefde via een gevaarlijk en destructief spel. Het is het spel zelf dat de volwassene het duidelijkst gaat zien, en hij of zij trapt niet meer in de val. Schuldgevoelens en schaamte verliezen hun macht. Op een gegeven moment komt het kind in de volwassene tot leven en ervaart hij of zij een vrede en vreugde die hij of zij niet kende. Hij of zij begint te genezen van de narcistische moeder en geniet van de warmte van het leven, zonder te worden gehinderd door haar schaduw.