Breek los van een traumaband met een narcist

Een relatie met een narcist bestaat uit lagen die, net als een eindeloze wolkendek, uiteindelijk je dagen in duisternis hullen.

Het begint met een mooie fantasie, waarbij de narcist grootse visioenen van liefde, diepe verbondenheid, familie, succes en grenzeloze avonturen schept.

Ondertussen combineert de narcist dit met love bombing, waardoor je geleidelijk verstrikt raakt en verstikt in een web van gehechtheid.

De narcist vult vervolgens elke minuut van je leven met zijn stem, verlangens en aanwezigheid. Elke centimeter van je geest en ziel wordt van hem, waardoor je je geen leven zonder hem kunt voorstellen.

De laatste laag is intermitterende versterking, waarbij de narcist heen en weer schommelt tussen je overspoelen met zorg, hoop en aandacht, en je terroriseren, vernederen, verwarren, manipuleren, misbruiken en gaslighting.
Net als iemand die urenlang voor een gokautomaat zit en aan de hendel trekt, raak je verslaafd aan de narcist, in de hoop dat de ideale fantasie die hij je heeft verkocht en in je leven heeft gestrooid, op magische wijze zijn misbruik voorgoed zal vervangen. Je hoopt dus de ‘jackpot’ te winnen met de narcist – een jackpot die hij je heeft beloofd.

Deze vier lagen vormen samen een traumaband; een dystopische, pijnlijke ‘liefde’ waar doelpersonen van narcistisch gedrag bijna niet uit kunnen komen. Zoals bij alle narcistische relaties komt er een moment waarop de pijn groter wordt dan het plezier. De fantasie vervaagt en verandert in een nachtmerrie, terwijl de harde realiteit door de scheuren sijpelt.

Op dat moment kun je besluiten om de relatie te verlaten. Maar een bewuste keuze maken is één ding, die keuze ook uitvoeren is iets heel anders. Als de traumaband eenmaal is ontstaan, doordringt deze je geest, lichaam en ziel. Het is alsof je in de ogen van Medusa hebt gekeken en in steen bent veranderd. Elke keer dat je probeert weg te gaan of verder te gaan, word je overspoeld door pijn, verlangen, twijfels, angst en heimwee die je terugtrekken in de sfeer van de narcist. Het lijkt alsof je nooit vrijheid zult vinden.

Door echter binnen de lagen van de traumaband te werken, kan iemand verborgen deuren vinden die uit de pijn en verwarring leiden. Door deze deuren schijnen stralen van licht die de weg naar vrijheid en transformatie verlichten.

Het vierstappenplan om je los te maken van een traumaband is als volgt:

Stel de fantasie bloot

Doelpersonen van narcisme raken emotioneel gehecht aan het potentieel van hun relatie. Dat wil zeggen dat ze verliefd worden op het idee van de narcist.

Tijdens de roerige eerste maanden van hun relatie met de narcist voelen ze zich geweldig. Ze zijn vol hoop, dopamine en durf. Ze bouwen in hun fantasie een kaartenhuis vol met alles wat hun relatie zou kunnen zijn. Omdat de narcist zo zeker, zo energiek en zo zelfverzekerd is in deze visie, wordt het geleidelijk aan wat de relatie zal zijn.

Deze fantasie begint te wankelen wanneer de ware aard van de narcist naar boven komt, wat steeds vaker gebeurt naarmate de eerste wittebroodsweken voorbij zijn.

De eerste stap om een traumaband te verbreken is een lijst maken van alle dingen die je enthousiast maakten over de relatie, en vervolgens te bedenken hoe realistisch die dingen waren. Veel elementen van een narcistische relatie worden gevoed door dopamine. Seks, emotioneel geladen taalgebruik, liefdesverklaringen, mijmeringen over jullie ‘mooie’ toekomst samen; dit alles vertroebelt je bewustzijn en zorgt ervoor dat je verliefd wordt op een fantasie.

Neem de tijd om hierover na te denken. Het is een proces van in en uit de realiteit stappen totdat je klaar bent om de volledige realiteit onder ogen te zien.

Verzwak je gehechtheid

Gehechtheid is een onzichtbare navelstreng die ons helpt om een diepe band met iemand op te bouwen, ons een veilig gevoel geeft en ervoor zorgt dat onze behoeften worden vervuld. Als je er op een verantwoorde manier mee omgaat, kan het de basis vormen voor een krachtige relatie.

In het geval van een narcistische relatie wordt gehechtheid een enorme last. Dit komt omdat het ongelooflijk pijnlijk is om je los te maken van iemand aan wie je gehecht bent. Dus blijf je bij hen om de huilende pijn en slapeloze nachten te vermijden van een verbroken gehechtheid die intact is gebleven in je.

Gehechtheid is ook een last omdat het je kwetsbaarder en vatbaarder maakt voor de invloed, manipulatie en controle van de narcist. Daarom is het cruciaal om je gehechtheid te verzwakken als onderdeel van het proces om je los te maken van de traumaband.

Eerst moet je begrijpen hoe gehechtheid ontstaat via activerende strategieën. Voorbeelden van activerende strategieën die gericht zijn op het versterken van gehechtheid zijn:

• Fysieke nabijheid en aanraking.
• Je gevoelens en innerlijke toestand prijsgeven.
• Positief denken over de ander en je richten op zijn of haar goede eigenschappen.
• Weigeren om de tekortkomingen van de ander te zien.
• Voortdurend contact houden, bijvoorbeeld door vaak te bellen en sms’en en veel tijd samen doorbrengen.
• Iemand op een voetstuk plaatsen en jezelf als minderwaardig beschouwen.
• De persoon in kwestie een voorkeursbehandeling geven ten opzichte van anderen.

Vervolgens moet je weten hoe je een gehechtheid kunt ontmantelen via deactiverende strategieën. Voorbeelden van deactiverende strategieën die gericht zijn op het verzwakken van gehechtheid zijn:

• Jezelf fysiek isoleren of aanraking vermijden.
• Minder dan de ander delen over je gevoelens en innerlijke toestand.
• Je emoties afsluiten en oppervlakkig communiceren.
• Het contact verminderen door minder te bellen of sms’en, of door verdwijnen.
• Harde grenzen stellen.
• De ander de schuld geven als er iets misgaat.
• De ander op een of andere manier als minderwaardig, gebrekkig of onwaardig beoordelen.
• De ander teleurstellen of slecht behandelen om hem of haar emotioneel te kwetsen.

Om je gehechtheid aan een narcist te verminderen, moet je activerende strategieën zoveel mogelijk verminderen en meer deactiveren.

Dit moet je echter niet op een manipulatieve of kwetsende manier doen. In plaats van de narcist de schuld te geven, hem als minderwaardig te beoordelen of hem slecht te behandelen, moet je gewoon een lijst maken van alle gebreken in je relatie en die bij de hand houden. Telkens wanneer je merkt dat je naar de narcist verlangt of contact wilt opnemen, neem je de lijst door en herinner je jezelf aan alle kwetsende en pijnlijke dingen die hij je heeft aangedaan. Ga dieper en wees eerlijk over alle manieren waarop de narcist tekortschoot als een bescheiden, loyale en waardegerichte partner.

Pas op dat je de gehechtheid niet activeert door te blijven piekeren over alle ‘goede dingen’ - die waarschijnlijk op fantasie waren gebaseerd. Focus op de realiteit van de relatie, die, als deze narcistisch was, zal bestaan uit talloze verraad, frustraties, manipulaties en misbruik. Focus op de gebreken en tekortkomingen van de narcist. Zie de narcist voor wat hij is, wat je zal helpen om naar de volgende fase te gaan.

Val

Zodra je de fantasie-elementen van je relatie met de narcist blootlegt en je gehechtheid aan hem of haar voldoende hebt gedeactiveerd, word je geconfronteerd met de onderliggende pijn en leegte waar de relatie je van afleidde.

Een moeilijke waarheid over giftige relaties is dat we ze aangaan om onszelf te beschermen tegen het trauma dat we met ons meedragen en tegen de tekortkomingen in ons leven. Liefde voor een ‘ideaal’ persoon is een handige manier om ons verleden en onze pijn te overstijgen en ons te verbergen voor het spook van angst en dood.

Met elke traumaband komt de onvermijdelijke val - een periode waarin je de leegte in jezelf onder ogen moet zien en alle pijn die daaruit voortkomt. Met deze pijn komt het wanhopige verlangen om contact op te nemen met de narcist, om de gehechtheid weer te activeren in een wanhopige poging om je pijn te verlichten en de voeding voor je innerlijke leegte te herstellen.

De komende laatste fase zal je helpen hiermee om te gaan, maar er is iets cruciaals om te onthouden: Je moet jezelf toestaan om te vallen.

Het ontstaan van de leegte is in feite je toegangspoort tot vrijheid. In de duisternis wacht het licht op je. In de pijn schuilt transcendentie en groei. Het is cruciaal om dit in gedachten te houden terwijl je door de ‘donkere nacht van de ziel’ gaat. Het verbreken van een traumaband doet pijn, maar dat is een goede zaak (ook al voelt het niet zo).

Pak de kernverslaving aan

Vaak zul je, wanneer de pijn en leegte het ergst zijn, het sterkste verlangen hebben om je relatie te herstellen. Om de pijn te verlichten, merk je dat je fantaseert over de relatie en deze idealiseert. Dit is het cruciale moment waarop je ofwel terugvalt in de dystopische sfeer van de narcist, ofwel blijvende vrijheid vindt. Wat je hier kiest, zal het hele proces maken of breken.

Door je te concentreren op je lijst met gebreken en misstanden in de relatie, kun je jezelf beter tot bedaren brengen. Door je de pijn, verwarring en frustratie van de relatie te herinneren, ben je minder geneigd om terug te keren. Bovendien krijgt de fantasie te maken met de realiteit, wat de kracht en greep ervan op je vermindert.

De traumaband kan aanvoelen als een vreselijke knoop in je hart. Elke keer dat je probeert deze te ontwarren, raakt hij nog meer in de knoop. Dit komt omdat de traumaband een verslaving is en als zodanig moet worden behandeld.

Begin met het activeren van je gehechtheid aan niet-romantische anderen in je omgeving. Deel je gevoelens met een therapeut en breng quality time door met een vriend. Ga op zoek naar een spirituele praktijk. Vul de leegte met God zoals jij God begrijpt. Breng tijd door in de natuur. Doe ademhalingsoefeningen. Mediteer. Doe aan yoga. Doe aan sport. Doe mee met een cursus of een steungroep. Door je kernbehoeften ergens anders dan bij de narcist te vervullen, zul je uiteindelijk de knoop ontwarren en vrede en genezing vinden.

Het doorbreken van een traumaband lijkt veel op het verlaten van een gevangenis. Als je zo lang geïnstitutionaliseerd bent geweest, ben je vergeten hoe het leven buiten was. Vrees, onzekerheid en pijn kunnen je terugtrekken in de illusoire veiligheid van een narcistische relatie. Het werk begint wanneer je uitbreekt.

Toch is dit prachtig werk. Je vrijheid vinden uit een traumaband gaat niet over wat je verliest, maar over wat je wint. Door je energie te richten op het ontdekken van betekenis en echte, kwetsbare liefde, kun je de traumaband voorgoed verbreken. Bovenal krijg je door ‘het werk’ te doen eindelijk de kans om je levenslange pijn los te laten.

De laatste stap, als je die vrije lucht hebt geroken, is je hand weer naar binnen steken, de kleine hand van je kwetsbare innerlijke kind vastpakken en hem of haar er ook uit trekken. En daarmee is je vrijheid compleet: je bent weer heel.